by Gradić Deva nalazi se na krajnjem zapadu Transilvanije, u blizini granice sa rumunskim Banatom.
Od Temišvara je udaljen 160 km u pravcu istoka.
Deva je upravno središte okruga Hunedoara, a po poslednjem popisu stanovništva u gradu živi oko 70 000 stanovnika.
Planirajući naše putovanje ka Hunedoari i jezeru Cincis gde smo ovo leto proveli nekoliko prelepih ‘’kamperskih’’ dana, o čemu sam pisao OVDE, izučavao sam šta bi još na tom podužem putu bilo zanimljivo da se vidi i obiđe, a citadela – tvrđava iznad Deve delovala je kao nešto što je zaista vredno posete.
Ulaz u grad je udaljen samo pet kilometara od autoputa A1 kojim smo tog dana stigli iz Temišvara, a do brda sa kojeg dominira tvrđava nad gradom i celom dolinom reke Mureš, stiže se brzo i lako.
Do tvrđave se može doći peške, autom i žičarom, a mi smo se opredelili za ovu poslednju i najatraktivniju varijantu.
U podnožju žičare nalazi se ogroman parking i turistički info centar.
Parking se može platiti samo sms porukom što je opcija koju turisti u stranim zemljama (sa pravom) ne podnose.
Gospođa iz info centra je naše pitanje kako da rešimo problem samo odmahnula rukom i izgovorila ‘’no stress’’ 😊
Tvrđava je izgrađena na vrhu, 378 metara viskog, vulkanskog brda, a nagib na kojem su napravljene šine za žičaru poprilično je oštar, pa ta činjenica uz stakleni pod koju kabina ima, stvara određenu vrstu adrenalina tokom nekoliko minuta vožnje.
Povratna karta košta 4 eura za odrasle i 2 eura za decu do 14 godina.
Kao i sve druge slične građevine, tvrđava je nemi svedok burnih, prošlih vremena, a njena je istorija duga skoro osam vekova.
Podignuta je u 13. veku i prvi put se spominje u pisanim dokumentima 1269. godine, mada su prvi tragovi života na ovom lokalitetu mnogo stariji i datiraju još iz bronzanog doba.
Nakon toga prvo utvrđenje prave Dačani, a Rimljani, nakon osvajanja Dakije, dodatno ga ojačavaju i poboljšavaju.
Tvrđava sa svojim dominantnim položajem iznad doline reka Mureš i Strei vekovima je bilo strateško mesto od izuzetnog značaja – moćna zaštita od raznih nadirućih osvajača i logistika u čuvanju važnih, obližnjh, puteva kojima su se prevozile sirovine – tzv ‘’put soli’’ prolazio je tačno ispod tvrđave.
Od 1444. vlast nad tvrđavom i svim okolnim bogatstvima (rudnici zlata i 56 sela) ima Janko Hunjadi (Sibinjanin Janko), transilvanijski vojvoda i jedna od najznačajnijih istorijskih ličnosti 15. veka u tom delu Evrope.
Njegova slava bila je presudan faktor u izboru njegovog sina Matije Korvina za ugarskog kralja 1457. Godine.
Porodica Korvin posedovala je tvrđavu svo do 1504. godine.
Tokom prve polovine 17. veka, ugarski kralj i princ Transilvanije Gabor Betlen, gradi bastion koji je služio kao zatvor i mučilište, dok u podnožju tvrđave podiže palatu Magna Curia koja se danas koristi kao Muzej dačke i rimske civilizacije.
U istoriji citadele kao važni događaji iz 18. veka navode se dve posete cara Jozefa II, vladara Habsburške monarhije.
Za vreme velikog ustanka tokom jeseni 1784, čiji su predvodnici bili transilvanijski pobunjenici Horea, Closca i Crisan, tvrđava je bila utočište za ugarske plemiće.
Godine 1800, vojni komandant Transilvanije, Mitrowsky , odlučuje da se tvrđava više ne može koristiti u vojne svrhe.
Nakon ove odluke, kapije, vrata i mnoge druge stvari su stavljene na aukciju.
Godine 1817. car Franjo I i njegova supruga posećuju Transilvaniju i očarani lepotom tvrđave nalažu obnovu citadele dajući prilično veliku novčanu sumu u tu svrhu.
Obnova je trajala više od 12 godina i završena je 1830. godine.
Međutim, u avgustu 1849. velika eksplozija barutnog skladišta ubila je nekoliko vojnika i oštetila veliki deo tvrđave.
Od tog vremena tvrđava gubi na strateško – vojnom značaju i lagano tone u zaborav.
Društvo za istoriju, arheologiju i prirodne nauke iz Hunedoare je 1869. naredilo uređenje prilaznih staza i pošumljavanje brda, a od 1950. godine ruševine su konzervirane i pristup je dodatno poboljšan.
Dok sam istraživao na internetu priču o tvrđavi nailazio sam na brojne fotografije, pa čak i iz novijeg peroda, koje su ilustrovale njeno ne baš sjajno stanje.
Štaviše, delovala je zapušteno i potpuno neprivlačno.
Nedavna temeljna rekonstrukcija i obnova finansirana od strane EU, u potpunosti je promenila čitav doživljaj i tvrđava je danas zanimljiva, lepo uređena i atraktivna turistička destinacija.
Na sličan način sam bio oduševljen uspelim rekonstrukcija tvrđava koje smo posetili prošle godine – Golubački grad, Ram, Fetislam u Kladovu, tvrđava u Turnu Severinu itd.
Realno, radi se o malom prostoru za čiji obilazak ne treba izdvojiti previše vremena, a posebno je to nezgodno izvesti tokom vrelih letnjih dana jer zaštite od sunca nema, no mi naš termin nismo mogli previše da biramo.
Glavna atrakcija je pogled na sve četiri strane sveta, koji je zaista impresivan.
Doline reka Mureš i Strei okružene planinskim lancem Poiana Rusca unutar Zapadnih Karpata, svojim živopisnim bojama predstavljau istinski magnet za oči i dugo uživanje u prelepim prizorima.
U neposrednoj blizini brda na kojem je tvrđava, nalaze se sve najvažnije gradske institiucije – sud, prefektura, Županija, finansijska uprava, Gradska kuća i dve najstarije škole u Devi – Decibelska nacionalna škola i Pedagoški licej.
Mi se u gradu nismo zadržavali, jedino smo zastali do menjačnice i nastavili put ka najvažnijem turističkom odredištu tog dana – dvorcu u Hunedoarau, 18 km udaljenom od centra Deve.
Ovaj fantastični dvorac, koji je bio glavni motiv za naše putovanje u ove krajeve, biće tema narednog bloga.
