by Zašto Sombor ?
Znam da mi se mnogi moji prijatelji Somborci neće pridružiti u oduševljenju i hvalospevima koje imam nameru ovde da iskažem prema njihovom gradu, no to u današnje vreme predstavlja jednu univerzalnu situaciju u kojoj se percepcija neke ovdašnje destinacije drastično razlikuje između domaćina i gosta.
Poznajem puno ljudi koji se npr. oduševe posetom Novom Sadu, a ja imam bukvalno fizičku bol dok posmatram u kakvu džunglu i haos se pretvorio mo rodni, nekada mirni i pitomi, grad.
I, upravo svaki beg iz novosadske ubitačne svakodnevnice, posebno u varoš koja nas podseća kakav je naš grad nekada bio (i kakav je trebao da ostane) deluje terapeutski.
Sombor sa svojim gradskim sadržajima i veoma interesantnom okolinom idealno je mesto za tzv City Break, odnosno, narodski rečeno – čitav jedan vikend biće vam malo da sve zanimljivo i privlačno obiđete.
Gde je Sombor ?
Lociran na krajnjem severozapadu Vojvodine udaljen je od Subotice 55 km, Osijeka (preko graničnog prelaza Batina/Bezdan) 75 km, od Beograda 180 km, a od Novog Sada 100 km.
Najbliži i najbrži pravac i za Beograđane i za Novosađane je auto-putem do izlaska za Vrbas, potom kroz Kulu, Crvenku, Sivac, Kljajićevo do Ravangrada, kako glasi ‘’rezervno’’ ime Sombora.
Naučite nešto o istoriji grada
Kada je reč o istoriji grada, ovde se ja ne bih ni usudio bilo šta da pišem kada već postoji čovek koji se zove Milan Stepanović i koji je na svom sajtu Ravnoplov, ispisao stotine najlepših i najinteresantnijih priča o svome gradu.
Jedan nesvakidašnji poduhvat urađen sa toliko mašte i ljubavi, da sam gotovo ubeđen da niti jedan naš grad nema ništa slično.
Obavezno pogledajte i zaljubite se u Sombor i na ovaj način!
Šta videti u okolini ?
Što se tiče prirodnih lepota na teritoriji somborske opštine, tu je bez premca Specijalni rezervat prirode Gornje Podunavlje’’ koga zbog njegovog specifičnog bogastva i raznovrsnosti flore i faune zovi i ‘’vojvođanski Amazon’’.
O svemu što je u ovom prirodnom biseru atraktivno i zanimljivo pisao sam u ova dva bloga – izveštaja sa naših kampovanja:
Ono po čemu je Vojvodina nadaleko poznata, a posebno ovaj njen deo, sever i severozapad Bačke su salaši.
Dva najpoznatija i najposećenija sombrska salaša su Dida Hornjakov i naš salaš.
Oba se nalaze u salašarskom naselju Gradina, udaljenom samo 5 km od centra grada.
Dida Hornjakov salaš izgrađen 1901. godine u turističkoj funkciji je od 2008.
Osim kalsične ugostiteljske ponude (smeštaj u dvokrevetnoj i jednokrevetnoj sobi i porodičnom apartmanu + restoranski deo) u ponudi je mogućnost organizacije đačkih ekskurzija, seminara, team buildinga itd.
Na salašu postoji i prodajno – izložbeni atelje starih umetničkih zanata, radionica za decu i izložbene sobe.
Naš salaš je izgrađen 1925.godine a od 2014. prilagođen je za turističke posete.
U okviru kompleksa postoji dečije igralište, galerija slika, etno zbirka kao i prodajni prostor rukotvorina starih zanata.
Od nedavno salaš je dobio i smeštajni deo, upravo ono što mu je jedino i nedostajalo za kompletan užitak gostiju.
Ono što važi za oba salaša i što je jako važno – potrebno je uvek proveriti pre dolaska da li je salaš otvoren i koje su mogućnosti dostupne u željeno vreme.
Blagovremena najava i dogovor oko onoga šta želite su i više nego preporučljivi.
Gde se smestiti ?
Najveći i najpoznatiji hotel u gradu, čuvena ‘’Sloboda’’ zatvoren je već nekoliko godina, no otvoreni su brojni manji hoteli, pansioni i prenoćišta a i ponuda stanova – apartmana je u porastu, tako da pronaći smeštaj dobro lociran i sa povoljnom cenom nije nikakav poseban napor.
Mi smo izabrali apartman Sunny koji se nalazi na adresi Rade Končara 35, udaljen 600 metara od centralnog gradskog trga.
Apartman sa novim nameštajem, uredan, čist i odlično opremljen, obezbeđeno parking mesto u dvorištu zgrade – sve to za samo 19e !
Gde jesti ?
Da nastavimo priču o niskim cenama (pravi fenomen u današnje vreme) i u delu koji se odnosi na restorane…
Kultno mesto u Somboru, restoran ‘’Dalmatinski podrum’’ na adresi Zmaj Jovina 3, nismo odabrali zbog niskih cena nego zbog odlične lokacije i nesvakidašnjeg ambijenta, dok je neverovatan iznos računa došao kao prijatno iznenađenje na kraju !
Ceo prostor predstavlja nostalgičnu mešavinu omaža najpoznatijim delima i glumcima jugoslovenske kinematografije i detalja vezanih za more i Dalmaciju.
Poučeni iskustvom sa skromnim porcijama nedovoljnim za dugotrajniju sitost koje su postale pravilo baš u toj istoj Dalmaciji, mi smo ovde poručili (za nas dvoje) tri porcije lignji, pre njih apertitiv od dve domaće kajsije i uz njih pola litre crvenog vina.
Sve navedeno platismo samo 2500,00 dinara, pa eto neka negde ostane zapisan i ovaj fenomen !
Šta videti u gradu ?
Osnovni povod naše posete je bio odlazak na pozorišnu predstavu, što smo ustanovili kao tradiciju i ‘’centralni događaj’’ naših godišnjica braka.
Predivno sunčano vreme, pravo Miholjsko leto, dodatno je ukrasilo ovaj vikend i omogućilo nam maksimalno uživanje na svim destinacijama koje smo posetili.
Sombor je jedna stara, gospodska varoš i veći deo najznačajnijih zdanja nalaze se blizu jedno drugog, tako da se u jednoj šetnji koja ne traje predugo može praktično sve obići.
Preporuka je parkirati na Vencu Petra Bojovića ili u ‘’našoj’’ Rade Končara u neposrednoj blizini zgrade Gradskog muzeja (Trg republike 4)i odatle krenuti u razgledanje.
GRADSKI MUZEJ SOMBOR
Gradski muzej Sombor je povodom 125 godina muzeološke delatnosti 2003.godine svečano otvorio stalnu postavku koja može i danas da se pogleda.
Prikazan je kontinuitet života ljudi na teritoriji Sombora, Apatina, Kule i Odžaka od praistorije do sredine XX veka.
Izložba je organizovana na prostoru od 1000 m2, u 7 prostorija i razvrstana je na arheološko, etnološko, istorijsko i likovno odelenje.
Ako dolazite vikendom obratite pažnju da je subotom i nedeljom radno vreme muzeja do 13h, dok je radnim danima od 8 – 19h.
Cena ulaza za odrasle je 200,00 dinara, deca i studenti plaćaju 150,00 dinara.
Od muzeja do Trga Svetog trojstva, što je bila naša naredna destinacija, može se ulicama Laze Kostića ili Zmaj Jovinom, u kojoj se, da podsetim, nalazi i opisani ‘’Dalmatinski podrum’’.
Na Trgu Svetog trojstva kojeg Somborci poslednjih pola veka u žargonu zovu ‘’Ćelavi trg’’ (posekoše 1972. mnogobrojna stabla i ostade samo gomila kamenih ploča) nalazi se niz značajnih i zanimljivih zdanja.
Prvo od njih koje posećujemo jeste nadaleko poznata Galerija ‘’Milan Konjović’’.
GALERIJA ”MILAN KONJOVIĆ”
U zgradi sagrađenoj 1836. u kojoj se nalazila prva apoteka u gradu, nakon što je čuveni slikar poklonio zbirku od 500 svojih dela 1966. godine otvorena je galerija koja nosi njegovo ime.
Broj dela se zahvaljujući donacijama stalno uvećavao, umetnik je do svoje smrti 1993. godine stalno poklanjao svoje radove, tako da današnja zbirka broji ukupno 1084 dela.
Dakle, posetioci mogu steći uvid u čitav stvaralački vek slikara, a dela se prezentuju u vidu retrospektivnih izložbi (menjaju se svake treće godine) i povremenih tematskih izložbi (barem dve godišnje).
U prizemlju galerije nalazi se memorijalni deo u kome se mogu videti umetnikovi lični predmeti, dokumenta, fotografije iz porodičnih albuma itd.
Radno vreme i cene ulaznica su identične kao i u slučaju Gradskog muzeja.
ŠETNJA PO CENTRALNIM GRADSKIM ULICAMA I TRGOVIMA
Tačno prekoputa galerije nalazi se jedno od najpoznatijih somborskih zdanja, zgrada Gradske kuće podignuta 1749. godine.
Meni je posebno zanimljiva zbog toga što se istovremeno prostire na dva gradska trga, pomenutom Trgu Svetog Trojstva i na suprotnoj strani na Trgu Svetog Đorđa i čini mi se da je po tome jedinstvena u Vojvodini.
Još jedna zgrada na ‘’Ćelavom trgu’’ predstavlja spomenik kulture od velikog značaja – Grašalkovićeva palata iz 1763. godine, u kojoj se tada nalazila kancelarija za kolonizovanje Nemaca u Bačkoj.
Odmah uz Trg Svetog Trojstva sa njegove leve strane nalazi se Trg Cara Lazara na kom se nalaze impozantna zdanja Gradske biblioteke (dečje odelenje), Istorijskog arhiva, kapele Svetog Jovana Nepomuka, crkve Svetog trojstva, zgrade Župnog dvora (Plebanije)….
Upravo na zidu zgrade Župnog dvora (podignuta 1749.godine i prvobitno bila franjevački samostan) nalazi se jedna posebna turistička, kulturno – istorijska i astrološka atrakcija Sombora – sunčani sat, star više od 170 godina !
I, dan danas sat perfektno ‘’radi’’, iako je originalna slika koja se nalazi iznad časovnika nedavno preneta u Gradski muzej i zamenjena odlično urađenom replikom, metalni pokazivač vremena ostao je nepromenjen.
Natpis ‘’Jedan ti je od ovih poslednji’’ često se postavljao na sunčanim časovnicima toga vremena, i iako upozorava na ljudsku prolaznost ipak deluje ppomalo zastrašujuće.
Uz samu zgradu proteže se lepo uređena i dobro snabdevena pijaca, a prolaskom kroz nju izbija se na Trg Svetog Đorđa i centralnu pešačku ulicu Kralja Petra I.
Inače, ako slučajno postoji neko ko do sada nije čuo pesmu ‘’U tem Somboru’’ koju izvodi Zvonko Bogdan, jedan od najpoznatijih Somboraca novijeg doba, i čiji naslov je ujedno naslov ovog bloga, evo linka pa uživajte !
Stihovi u pesmi:
‘’Od kako je taj arteški bunar,
od tog doba grah se kuva,
a šunka se bolje čuva u tem Somboru…’’
svedoče o događaju kada je 3. februara 1890. godine iz prvog arteškog bunara u gradu, potekla zdrava, pijaća voda.
To svedočanstvo zapisano je na ploči postavljenoj na mramornom spomeniku bunaru na mestu gde je on originalno napravljen – ispred ulaza u Gradsku kuću sa strane Trga Svetog Đorđa.
Na trgu, dijagonalno od Gradske kuće nalazi se crkva Svetog Velikomučenika Georgija iz 1761.godine, poznatu po impresivnom ikonostasu od čak 77 ikona, delo Pavla Simića.
Šetnju nastavljamo prelepom ulicom Kralja Petra I u pravcu Trga Cara Uroša i zgrade nekadašnje Županije koju ćemo nakon tolikih ranijih dolazaka u Sombor, ovaj put konačno i posetiti.
Šta drugo je moglo tako lep dan na tako lepom mestu učiniti još lepšim nego raskošna cvetna pijaca koja je ‘’okupirala’’ trg i ulicu svojim beskrajnim šarenilom…
Cvećem su bili okruženi i pomalo ‘’zamaskirani’’ spomenici tri poznata Somborca koji se nižu jedan iza drugog niz ulicu, književnik Laza Kostić koji u ruci drži svoju čuvenu ‘’Santa Maria della salute, novinar i posac Veljko Petrović te začetnik jugoslovenske kinematografije Ernest Bošnjak, čovek koji je otvorio prvi bioskop na ovim prostorima.
Pravi greh bi bio ne zastati i ne napraviti jednu pauzu u nekoj od bašta kafića, uživati u suncu i pogledu na stare varoške fasade koje nose duh starih vremena i svedoče o gospodskoj prošlosti ovog grada.
SLIKA ”BITKA KOD SENTE” – ZGRADA ŽUPANIJE
Zgrada somborske Županije spada u najlepša zdanja u celoj Vojvodini, lično ne mogu da se opredelim između nje i subotičke gradske kuće.
Vašu posetu morate najaviti Turističkoj organizacija grada Sombora i dogovoriti termin, ulaz u zgradu je moguć samo uz vodiča, a mi smo imali predivno iskustvo sa gospođom (inače zaposlenom u Gradskom muzeju) koja nam je skoro sat vremena vrlo maštovito i nepretenciozno držala pažnju kroz priču o istoriji zdanja i njegovom najpoznatijem ‘’stanovniku’’, čuvenoj slici ‘’Bitka kod Sente’’.
Nekadašnje sedište Bačko – bodroške županije (termin ‘’Županija’’ potiče odatle i odomaćio se u svakodnevnoj komunikaciji, uprkos tome što kao administrativna institucija odavno ne postoji) građena je u periodu između 1805. i 1808. godine, a današnji izgled joj je formiran 1882.
U njoj se danas nalaze određene službe gradske i okružne uprave, a turiste od preko 200 prostorija, odaja i sala koliko ih ima u zgradi, svakako najviše interesuje poseta velikoj, svečanoj sali županijske skupštine.
Kažu da je slika ‘’Bitka kod Sente’’ koja se nalazi u ovoj sali, najveće ulje na platnu na prostoru cele bivše Jugoslavije.
Dimenzije su joj 7×4 metra, autor je Ferenc (Franc) Ajzenhut, mađarski slikar nemačkog porekla, rodom iz Bačke Palanke.
Delo je nastalo 1896.godine, a naručeno je za veliku milenijumsku izložbu organizovanu u Budimpšeti u okviru proslave hiljadugodišnjice dolaska Mađara na ove prostore.
Na slici je prikazana čuvena bitka kod Sente iz 1697. kada je austrijska vojska predvođena Eugenom Savojskim nanela težak poraz snagama Otomanskog carstva što je umnogome usmerilo i odredilo istoriju ovih krajeva
U blzini Županije na ogromnom i lepo uređenom trgu nalazi se i neoromanička katolička crkva svetog Stjepana Kralja sa samostanom Gospe Karmelske.
Gradila se sa prekidima pune 44 godine da bi joj današnji izgled bio zaokružen 1904.
Nažalost, u momentu našeg prolaska, crkva je bila zaključana dok su ulaz u samostan zakrčili tek pristigli hodočasnici iz Slavonije.
Sombor je nadaleko poznat još po dve stvari – zelenilu i fijakerima.
Zbog ove prve, svojevremeo je zaradio nadimak Zelengrad, a podatak da je u Somboru postojao 121 kilometar drvoreda sa više od 18 000 stabala što ga je činilo gradom sa najviše kultivisanih zelenih površina u Evropi, danas zvuči potpuno neverovatno.
”Fijaker stari ulicama luta”, još je jedna pesma iz opusa Zvonka Bogdana koja slavi neku romantičniju prošlost u Somboru, no i danas se turisti mogu provozati fijakerom po centru grada.
Doduše, ne tako lepim kao nekada, ali bolje išta nego ništa….
NARODNO POZORIŠTE SOMBOR
Za kraj dana, ali i za kraj bloga, idemo u pozorište, još jednu institiuciju kojom se Sombor ponosi.
U neposrednoj blizini Gradskog muzeja, odakle je i krenula naša šetnja po varoši, na adresi Trg Koste Trifkovića 2, nalazi se prelepa zgrada Narodnog pozorišta Sombor.
”Prva predstava u zgradi pozorišta u Somboru održana je 25. novembra 1882. godine.
Zdanje je sagrađeno na inicijativu Deoničarskog društva somborskog pozorišta, formiranog 1879. koje su činili građani Sombora.
Od tada, pozorište u Somboru radi kontinuirano.
Stalno profesionalno pozorište deluje od 1946. godine, a 1952. prerasta u Narodno pozorište.”
Fantastična (velika) sala jedna je od najlepših na ovim prostorima i predstavlja idealan ambijent za uživanje u glumačkim bravurama moćnog i agilnog domaćeg ansambla.
Posebna priča je maestralno delo ”Semper Idem” ( ”Uvek isto”, na latinskom) koje smo pogledali te naše somborske večeri.
Rađena prema romanu Đorđa Lebovića, rođenog Somborca, predstavlja priču o njegovom odrastanju u Kraljevini Jugoslaviji uoči početka II svetskog rata.
Predstava koju je režirao Gorčin Stojanović nagrađena je na 65. Sterijinom pozorju sa nagradama za najbolju predstavu, najbolju režiju, glumačko ostvarenje (glavni glumac Marko Marković) i najbolju epizodnu ulogu (Ivana V. Jovanović).
Poseban raritet predstavlja dužina trajanja – sa tri pauze, predstava traje punih 6 sati, no toliko je dobro napravljena da gledaocima vreme proleti bez da osete bilo kakav zamor.
Cena ulaznice za ovaj svojevrsni umetnički spektakl u kom učestvuje čak 20 glumaca je neverovatnih 500,00 dinara, a koliko je taj podatak sa jedne strane motivišući za buduće gledaoce, toliko je suštinski tužna slika stanja sistema vrednosti u našem društvu.
U svakom slučaju, nadam se da će ova naša somborska priča biti dovoljna inspiracija za ljubitelje putovanja da posete i istraže ovu lepu vojvođansku varoš.
2 thoughts on “U tem Somboru…”