by Naš izuzetno sadržajni i interesantan izletnički dan, nakon posete muzejima Mišarske i Cerske bitke, te obilaska Podzemnog grada Karađorđevića u Malom Zvorniku, nastavili smo u Zvorniku, tom gradu kroz koji svi prolazimo decenijama, a retko ko ikada zastane.
Fenomen koji prati brojne ex YU toponime (Novo Mesto, Slavonski Brod, Konjic, Kumanovo i slično) koji je, možda, u slučaju Zvornika i najizraženiji.
Jer, svako putovanje prema Sarajevu/Jahorini, Dubrovniku, Trebinju i crnogorskom primorju podrazumeva prolazak kroz Zvornik.
Mala digresija – kada kažem da uglavnom niko ni ne zastane u Zvorniku, tu mislim na sam grad, no ima jedna tačka u njegovoj neposrednoj blizini koja je ipak dosta posećeno odmorište – hotel ‘’Vidikovac’’ na izlazu iz sela Divič, nekih 4 km južno od Zvornika.
Svoju popularnost među tranzitnim putnicima ovaj objekat duguje pre svega svome položaju – nalazi se na samom početku Zvorničkog jezera, nastalog nakon izgradnje obližnje hidrocentrale, sada već davne 1955. godine.
Pristojne cene, lep ambijent i perfektan pogled na jezero dovoljni su motivi za pauzu baš na ovom mestu.
Pristojne cene, lep ambijent i perfektan pogled na jezero dovoljni su motivi za pauzu baš na ovom mestu.
Zvornik, gradić sa oko 11 000 stanovnika, ‘’šćućuren’’ je na uzanom prostoru između Drine i istočnih obronaka Majevice.
Nakon Zvornika započinje tzv. donji tok Drine (dugačak 91 km) kada ova prelepa reka iz kanjona prelazi u klasičan ravničarski reljef.
Istoričari ne mogu da se usaglase o poreklu imena Zvornik, ono što se zna da se prvi put pominje 1410. godine i to kao Zvonik.
Postoje čak četiri verzije – prema prvoj ime je dobio po zvoniku porušene crkve iz VII veka, prema drugoj naziv duguje zvoniku franjevačkog samostana sa početka XV veka, treća verzija kaže da se radi o izgledu terena na kome je podignut, a u poslednjoj varijanti radi se o izvedenici od reči izvornik jer su na ovom području još za vreme Rimljana postojali brojni izvori hladne vode.
Rečenica kojom se Zvornik opisuje kao važna strategijska tačka na kojoj su se ukrštali značajni putevi oko kojih su se vekovima otimali Srbi, Turci i Austrougari, zvuči kao kliše, ali je u njegovom slučaju to zaista tako.
Uz rizik da se neko iz Zvornika eventualno naljuti, moram reći da ovaj grad nije neka posebno zanimljiva i atraktivna destinacija.
Latentna radoznalost i splet okolnosti je nas dvojicu doveo toga dana u Zvornik, iako sam, proučavajući internet, bio svestan oskudnosti ponude.
Ono što me je najviše zanimalo je pogled sa Mlađevca, brda iznad grada, na čijoj se zaravni, na nadmorskoj visini od 400 metara, nalazi tzv. Gornji grad tj. najviši i najveći segment Zvorničke tvrđave.
Namerno sam rekao ‘’pogled’’, a ne tvrđava, jer se ovaj srednjevekovni arheološki lokalitet – najmasovnije utvrđenje u celoj Bosni i Hercegovini, nalazi u dosta žalosnom i nereprezentativnom stanju.
U nekoliko navrata sam pisao o tvrđavama koje smo posetili u BIH, a primer uspešno rekonstruisane Travničke tvrđave pravi je pokazatelj kako se treba na pravi način odnositi prema sopstvenom kulturno – istorijskom nasleđu i ujedno dokaz da kada se hoće – sve se može.
Ne znam kakvi su (i da li ih uopšte ima) planovi za obnovu Zvorničke tvrđave, ali sam siguran da kada bi do nje došlo (u punom obimu) to bi preporodilo turističku ponudu grada i šire okoline.
U moru balkanskih apsurda, podatak da je ova tvrđava već 20 godina na listi nacionalnih spomenika BiH, samo je još jedan, teško shvatljiv i razumljiv.
Zvornička tvrđava ima još tri naziva koja se ravnopravno koriste u literaturi – Kula grad, Đurđev grad i Stari grad Zvornik.
Tvrđava je podignuta krajem XIII i početkom XIV veka, a u XV veku zauzeo ju je despot Đurađ Branković.
Za vreme vladavine Turaka (1460-1878) tvrđava je proširivana, a Austroguari, čija je vojna posada bila u njoj smešetena u periodu između 1878. i 1918. su je dodatno nadogradili.
Tvrđava se sastoji iz tri međusobno povezana dela – pomenuti Gornji grad, Srednji (najstariji deo sa Velikom kulom visokom 20 metara) i Donji grad sa prepoznatljivom gradskom kapijom koja se proteže iznad današnjeg magistralnog puta Zvornik-Sarajevo.
Eto, kroz ovu kapiju prolazimo ceo život i sada sam konačno spoznao malo širu sliku o čemu se tu zapravo radi…
Na fotografijama se vidi kako izgleda ceo Gornji grad, stara balkanska priča o nebrizi, zapuštenosti i vandalizmu – išarani zidovi, smeće, unutrašnjost zarasla u korov itd.
Pogled je zaista fantastičan, a da generalni utisak bude ipak malo lepši potrudio se sneg koji je zabeleo čitav ambijent i prekrio ružne tragove.
U neposrednoj blizini tvrđave nalazi se Crkva Sv. Petke Trnove, koja je građena po uzoru na Njegoševu kapelu sa Lovćena.
Do tvrđave se može doći nekom od pešačkih staza, ali i autom.
Od centra do Starog grada vodi uzan, krivudav i strm put u dužini od 2,5 km, a mi smo imali sreću da nismo morali da se sa nekim mimoilazimo, a i naše dotrajale zimske gume su ipak poslužile svrsi 😊.
Možda je nekom zanimljiva i sledeća ideja – doći do Malog Zvornika, obići Podzemni grad Karađorđevića i preći u Zvornik peške preko čuvenog starog mosta.
Prednosti ove ideje su izbegavanje gužve na glavnom graničnom prelazu, ne morate se mučiti sa traženjem parkinga u gradu, šetnja uz malo planinarenja uvek dobro dođe, a uostalom – kada ste poslednji put prešli neku granicu peške 😊 ?
Glavna mana ove ideje, za onoga ko je došao soptvenim automobilom, što se u ovoj varijanti gubi mogućnost sipanja goriva u BiH gde su dramatično niže cene u odnosu na one u Srbiji.
Pomenuti stari, gvozdeni most preko Drine spada u objekte od posebnog istorijskog i arhitektonskog značaja za grad.
Most je građen od 1927. do 1929. dodine, a svečano je otvoren 12. januara 1930.
Nosilac inicijative za njegovu izgradnju bio je kralj Aleksandar I Karađorđević po kome je most dobio ime.
Dugačak je 150 metara, širok 7,2, a težak oko 9,5 tona.
Srušen je tokom aprilskog rata 1941, a obnovljen u junu 1946, i od tada pa do 2009. godine je nosio ime po narodnom heroju Filipu Kljajiću Fići, koji je poginuo tokom partizanskog napada na ustaške i nemačke jedinice koje su držale Zvornik 1943.
Neutoljiv ribolovački entuzijazam mog Daria savršeno se uklopio sa mojom idejom da se malo prošetamo uz obalu ove predivne reke i ujedno vidimo most iz blizine.
Nakon uspešno realizovanog plana obilaska nemalog broja destinacija od Šapca do Zvornika, jednoglasno smo odlučili da taj naš poduhvat zaslužuje nagradu u vidu jednog lepog ručka na bosanski način.
Oslonivši se na preporuke sa interneta, potražili smo ćevabdžinicu ‘’Palma’’ u centru grada.
Ova aščinica se nalazi na adresi Trg kralja Petra I Karađorđevića, mada bih ja pre to nazvao pobočnom ulicom kojom se dolazi do trga.
Unutrašnji ambijent i koncept neodoljivo podseća na slične baščaršijske objekte, a sa dve porcije ‘’deset u pola sa lukom’’ bili smo prezadovoljni.
Moglo je da se plati u dinarima, a cena od 1300,00 dinara za nas dvojicu je nešto što se u Srbiji retko gde može sresti.
Februarski dani su i dalje prilično kratki, a put do kuće solidno dug, tako da nam nije ostalo više vremena za dodatna lutanja gradom jer smo želeli (vraćajući se bosanskom stranom) još da navratimo do Etno sela Stanišić i time zaokružimo ovu našu uspešnu mini turneju.
Na web stranicama Turističke organizacije Zvornik može se pogledati njihova preporuka šta bi turistima još moglo biti privlačno od kulturno – istorijskih znamenitosti do prirodnih lepota, ali većinom je reč o destinacijama koje se nalaze u okolini samog grada.
