Tuzla – miran grad dobrih ljudi, soli i jedne koze

‘’Cijela Tuzla, jednu kozu muzla, pa se hvali da se sirom hrani…’’

Ne znam da li postoji prilog ili reportaža o Tuzli koja ne sadrži i ove simpatične stihove, kao i priču o tome kako su nastali, pa eto da se i ja pridružim tom trendu i započnem blog o ovogodišnjoj poseti ‘’gradu soli’’, na isti način.

Uglavnom, od nekoliko legendi vezanih za tuzlansku kozu ona koja je najčešća kaže da su vlasti Austro – Ugarske svojevremeno naredile da se sve koze u gradu ubiju i da se zabrani njihovo držanje jer, navodno, uništavaju okolne šume.

Jedan Tuzlak iz naselja Mosnik, usprotivio se ovoj naredbi i sačuvao svoju kozu od loše sudbine.

Neki stranac za vreme posete Tuzli ugleda neobičan prizor kako jednu kozu čuvaju, paze i muzu u tajnosti i to mu da inspiraciju za čuveni stih ‘’cijela Tuzla, jednu kozu muzla…’’.

Spomenik ovoj divnoj životinji možete posetiti u malom parku ispred hotela ‘’Tuzla’’ u centru grada.

O Tuzli sam pisao u više navrata, opisujući moje brojne posete ovim krajevima, najčešće ‘’nekako s’ proleća’’ kada bi dolazio kao učesnik ili gost Međunarodnog sajma turizma u obližnjem Lukavcu.

Gde je taj Lukavac ?!

I, ove godine je bilo slično, s’ tim da sam ovaj put obišao i neke zanimljivosti u, i oko grada koje ranije nisam i koje se nalaze van moje ‘’standardne šetačke ture’’ po centru grada.

Često je sa mnom u društvu neko ko nije ranije bio u ovom gradu, pa mi je ruta koja podrazumeva šetnju od centralnog gradsko trga (Trg slobode), uskim uličicama stare čaršije do najtužnijeg mesta u gradu – tuzlanske Kapije, pa u nastavku korzoom do spomenika dvojici, kako kažu, najpoznatijih Tuzlaka – Ismeta Mujezinovića i Meše Selimovića, postala već rutinska.

Ovde da napravim malu digresiju, među najpoznatije Tuzlake svakako bih svrstao i sportiste,  Mirzu Delibašića i Raziju Mujanović, svetski priznate majstore košarkaške igre.

Šetnja bi se nastavila prema gradskoj biblioteci i pravoslavnoj crkvi, pa kroz prelep gradski park u ‘’Limenku’’ na čuvene ćevape.

Obzirom da je ove godine dan našeg dolaska bio prilično tmuran i kišovit, na ovom mestu smo šetnju završili, a nastavak lutanja po Tuzli usledio je dva dana kasnije po znatno lepšem i sunčanijem vremenu.

Svakako da je najveća i najpoznatija turistička atrakcija Tuzle jedinstven kompleks slanih jezera Pannonica o kome sam napisao poseban blog:

Panonsko more u Tuzli

Neobičnu zanimljivost predstavlja podatak da je ova destinacija locirana na samo nekoliko minuta šetnje od strogog centra grada, pa se svakako preporučuje i odlazak do nje u okviru svačije ‘’debitantske’’ šetnje po Tuzli.

Početkom maja, u vreme naše posete, vrše se poslednje pripreme pred sezonu, upumpava se sveža, nova jezerska voda, kosi se trava, glancaju se staze, postavljaju suncobrani itd.

Posle nekoliko godina restauracije, ‘’Arheološki park neolitsko – sojeničko naselje’’ koji se nalazi tik uz obalu trećeg jezera u kompleksu, ponovo je dostupan za obilazak.

Radi se o malom muzeju na otvorenom koji predstavlja rekonstrukciju dela neolitskog sojeničkog naselja otkrivenog u Tuzli.

Posetiocima se prezentuje deo zanimljive arheološke prošlosti ovih prostora jer je kombinacija neolita i života u sojenicama neuobičajena i uzrokovana ovdašnjim slanim izvorima i iskonskom potrebom čoveka za njihovom eksploatacijom.

Sa suprotne strane, iznad jezera započinje šetalište Slana banja koja je istovremeno lep prirodno – rekreativni kompleks i tužno mesto sećanja na najveću tragediju grada koja se odigrala, pred ranije pominjanom Kapijom, 25. maja 1995. kada je od eksplozije granate stradala 71 mlada osoba.

Oni su sahranjeni na platou, na samom početku šetališta, a potom se nižu spomenici i spomen obeležja koja slave narodnooslobodilačku borbu u II svetskom ratu, zaključno sa bistom predsednika SFRJ Josipa Broza Tita.

Dolazivši godinama u grad iz pravca Bijeljine negde u drugoj polovini ulice, sa desne strane, uočavali smo lepo zdanje Tuzlanske pivare uz redovan komentar – ‘’e, moramo nekad i ovde navratiti’’.

I, tako je posle silnih godina, sada konačno došlo vreme da se sa reči pređe na delo, te smo preko potrebno osveženje i predah od prilično sunčanog i toplog dana pronašli u pivnici ‘’Taverna’’ koja se nalazi u sklopu pivare.

Iz istorijata Tuzlanske pivare pomenuću samo ono osnovno citirajući tekst sa sajta www.pivaratuzla.ba :

‘’Pivara Tuzla osnovana je 1884. godine pod nazivom “Erste Dampf Brauerei” od strane Tasing i Köhn kao Prva parna pivovara u Dolnjoj Tuzli, sa proizvodnim kapacitetom od 5 000 hl godišnje proizvodnje.

Do I svjetskog rata proizvodila je već oko 25 000 hl.

Tokom I i II svjetskog rata proizvodnja je kratko obustavljana da bi od 1948. godine krenula sa aktivnom i besprekidnom proizvodnjom se do danas.’’

Pivnica ‘’Taverna’’ je vršnjak pivare, dakle stara je 139 godina, a temeljna rekonstrukcija prostora obavljena je pre 10 godina.

Posebna draž za sve pivopije je mogućnost konzumiranja nefiltritanog piva, koje dolazi direktno iz proizvodnje.

Specijalitet kuće je originalna kobasica, no mi smo se ipak odlučili za ćevape koji su savršeno išli uz odlični Tuzlanski pilsner.

Jedna od prednosti grada u kotlini je ta što na koje god okolno brdo se popnete naići ćete na neki lep vidikovac sa kog se pruža prelep pogled, a takvih je u Tuzli zaista dosta.

Za ovu priliku odabrao sam novouređeni vidikovac Kicelj na istoimenom brdu koje se nalazi na severnoj strani grada, nedaleko od Panonskih jezera.

Inače, radi se o arheološkom lokalitetu na nadmorskoj visini od 303 metra na kome su iskopavanja vršena 2007. i 2008.

Tokom radova pronađene su grobnice i tzv. grobni prilozi – bronzane minđuše, kopče, prsten itd.

Na osnovu njih i načina sahranjivanja, procenjeno je da se radi o nekropoli iz perioda od IX do XII veka.

Pogled na tuzlansku kotlinu je fantastičan, pa ljubitelji dobre fotografije i atraktivnih ‘’selfija’’, dobrodošli!

Inače, radovima je rukovodila Javna ustanova Muzej istočne Bosne, a pronađeni artefakti deponvani su u njihovom prostoru.

Muzej se nalazio na mojoj listi planiranih destinacija za obilazak, no njegova tačna adresa postala nam je prava misterija

Koga god smo pitali u gradu, ili nisu znali, ili nisu čuli, ili su nas upućivali u centar, dok nas je google mapa  dovela do poluruševne zgrade u blizini Kicelja koja je delovala poprilično napušteno i zapušteno.

Tako da ovaj muzej, kao i muzej soli za koji sam čuo da više ne radi nego što radi, ostaju na listi želja za iduću godinu.

Istražujući mape i članke vezane za tuzlanske zanimljivosti  koje do sada nisam video, naleteo sam i na Zoo vrt Bingo i ostao zapanjen kako je moguće da nikada ranije nisam čuo da Tuzla ima zoološki vrt.

Jedna prijateljica iz Lukavca mi reče ‘’pa nismo hteli time da se hvalimo, kad je nikakav’’, na šta sam morao da se ne složim – baš smo bili prijatno iznenađeni veličinom, sadržajem i uređenošću celokupnog kompleksa.

Vrt se nalazi baš na pravcu za Lukavac u blizini velike raskrsnice puteva koji osim pravca Tuzla – Lukavac, vode severno ka granici sa Hrvatskom i južno u pravcu Živinica tj. Sarajeva.

Radi se o delu industrijske zone koju zovu Bosanska poljana u kome kompanija ‘’Bingo’’ ima svoje sedište, logistički centar, benzinsku pumpu, skladište i ni manje ni više nego zoo vrt.

Otvoren je 2016. godine i u njemu živi 39 životinjskih vrsta i skoro 400 životinja ukupno.

Osim prekrasnih parkovskih površina, jezerceta i bogate vegetacije, posetioci mogu uživati u restoranu Ringišpil, velikoj zatvorenoj igraonici površine 700 m2, te još tri spoljašnje igraonice sa toboganima, ali i u zabavnom sadržaju u bazenima za igru na vodi.

Za one koji bi da se bave sportom i rekreacijom na raspolaganju su im fudbalski teren i kvadricikli.

No, kako godine idu tako mi je pojam i koncept zoološkog vrta sve manje prihvatljiv, pa se tokom i ove posete u meni vodila neprestana unutrašnja borba između sreće što vidim sva ta divna stvorenja i tuge što ih vidim zatvorene, izvan njihovog prirodnog okruženja.

Mi ljudi smo sebi previše toga sebi dali za pravo na ovoj planeti i čini mi se da će nam Zemlja to višestruko naplatiti na najsurovije moguće načine u ne tako dalekoj budućnosti.

Do tada, putujmo i istražujmo, može Tuzla baš da bude i vaša naredna destinacija, a sa moje strane ja joj zakazujem naredni susret dogodine u tradicionalnom terminu ‘’nekako s’ proleća’’.