by U prethodna dva bloga, pišući o Titovom bunkeru u Konjicu i Tekiji u Blagaju, mogli ste videti gde smo lutali na našem putu ka moru, no da i povratak ne bude monoton, zaslužna je poseta memorijalnom kompleksu ”Bitka za ranjenike na Neretvi”, posvećenom jednoj od najvažnijih bitaka u II svetskom ratu na ovim našim prostorima.
Kompleks se nalazi praktično u centru Jablanice, nekoliko desetina metara udaljen od magistralnog puta M7 koji povezuje Sarajevo i Mostar.
Od Sarajeva je udaljen 80 km, a od Mostara 45km.
Radno vreme muzeja je u periodu april – oktobar, od 10h do 16h ponedeljkom i utorkom, a od srede do nedelje je od 10h do 18h.
Od novembra do marta muzej radi samo radnim danima i to u periodu od 08h do 16h.
Cena ulaznice za odrasle je 8 KM, za decu i studente je 2 KM, dok porodična ulaznica košta 8 KM.
Bitka na Neretvi ili Bitka za ranjenike kako je još zovu, predstavlja zajednički naziv za seriju bitaka koje su vođene tokom februara i marta 1943. godine između Narodnosolobodilačke vojske na čijem čelu je bio Josip Broz Tito i združenih okupatorskih sila Nemačke, Italije, četnika i ustaša.
Ključni momenat bitke predstavlja prodor partizana preko ostataka srušenog željezničkog mosta na Neretvi, čime je omogućen spas za veliki broj bolesnika i ranjenika.
Ovaj uspešno izvedeni taktički manevar omogućio je krah neprijateljeske ofanzive i potpuni slom i povlačenje četničkih odreda u Srbiju i Crnu Goru.
Na međunarodnom planu, odjeci ove bitke doneli su konačno priznanje Titovih partizana kao jedinog pravog i legitimnog antifašističkog pokreta u Jugoslaviji.
Memorijalni kompleks obuhvata zgradu muzeja sa stalnom postavkom, amfiteatar – tzv ‘’zborište’’, ostatke pruge uskog koloseka sa vagonom i lokomotivom, „čuvene serije 73“, konstruisane i proizvedene u fabrici Krauss Linz u Austriji 1913. godine, a kao najvažniji i najpoznatiji eksponat svakako se izdvojio porušeni most na Neretvi, simbol Bitke za ranjenike.
Muzej je svečano otvorio predsednik Tito, 12.novembra 1978. godine na ceremeonji kojom se obeležavalo 35 godina od Bitke za ranjenike.
Preko 300 000 ljudi je godišnje posećivalo ovaj kompleks u godinama pre raspada Jugoslavije, a tokom rata u Bosni i Hercegovini (1992-1995.) zgrada muzeja je značajno oštećena i eksponati opljačkani i uništeni, a čak je usled poplava stradao jedan deo konstrukcije mosta u Neretvi.
Početkom ove godine završena je rekonstrukcija mosta sa novoizgrađenim drvenim prelazom uz gvozdenu konstrukciju, tako da će posle nekoliko decenija biti opet moguće ovde preći modro – zelenu Neretvu.
Potrebno je još da se završe pristpne staze na obalama, što bi trebalo biti gotovo do jubileja – 80 godina od čuvene bitke navršava se iduće godine !
Muzej postaje opštinska javna ustanova 1997.godine i od tada započinje njegova revitalizacija.
Pored stalne postavke u njemu je i etnografska izložba jablaničkog kraja, a brojne su gostujuće izložbe.
Godišnje, muzej poseti oko 15 000 ljudi sa stalnom tendencijom rasta broja dolazaka.
Muzejski materijal je razvrstan u pet muzejskih zbirki: Zbirka arhivske građe, Zbirka trodimenzionalnih predmeta, Zbirka fotografija, Zbirka umjetničkih djela i Zbirka štampe.
Stalna postavka je obnovljena 2013. godine i hronološki prati događaje koji se odnose na pripremu, početak i trajanje operacije.
Sastoji se od fotografija, dokumenata partizanske, italijanske, nemačke, ustaške i četničke provenijencije, trodimenzionalnih predmeta, oružja, maketa, zastava te umetničkih dela.
Podeljena je u pet tema od kojih je posebno značajna ona koja obrađuje partizanske bolnice tokom trajanja operacije.
Poseban segment postavke predstavlja svojevrsni osvrt na igrani film ‘’Bitka na Neretvi’’, koji se permanentno ‘’vrti’’ na televizijskom ekranu.
Ovaj čuveni spektakl iz 1969.godine bilo je najgledanije i najskuplje jugoslovensko filmsko ostvarenje, kandidat za Oskara u kategoriji najbolji strani film.
Iz današnje perspektive gotovo je neverovatan spisak glumačkih imena, neverovatan spoj holivudskih filmskih zvezda i jugoslovenskog top glumišta tog vremena.
U neposrednoj blizini zgrade muzeja je Biker bar NANS, mesto koje ćete zasigurno posetiti željni predaha i osveženja, što od samog putovanja, što zbog činjenice da je ceo spoljni prostor kompleksa bez trunke hladavine, što je porilično iscrpljujuće u vrelim hercegovačkim danima.
U svakom slučaju, jedan fascinanatan istorijski podsetnik, lako dostupan, ne oduzima previše vremena, idealan za pauzu svima koji prolaze ovim krajevima.
