Dvorci i zamkovi grada Trsta – veličanstvena svedočanstva prohujalih vekova

Puno vremena je bilo potrebno da većina ljudi sa ovih naših prostora prestane Trst da doživljava isključivo kao šoping ili tranzitnu destinacju i da pogled sa farmerica na trgu Ponte Rosso usmeri i u nekom drugom pravcu, ka nekoj od bezbroj tršćanskih lepota i atrakcija.

Moja poslednja poseta ovom gradu, koji, kada ga čovek bolje upozna, oduševljava na identičan način kao i mnogobrojni drugi, eskponiraniji i poznatiji gradovi severne Italije, bila je u maju prošle godine, kada sam u okviru putovanja po Istri uspeo malo da prošetam i po Trstu, a sve to zajedno opisano je u blogu koji možete pročitati OVDE.

Tu sam ukratko podsetio šta sve čovek tokom jedne kraće šetnje po užoj gradskoj jezgri može da vidi, a za ovu priliku odlučio sam da iz sadržajne i šarolike turističke ponude Trsta izdvojim tri dvorca tj. zamka, kao možda nešto što je na mene ostavilo i najjači utisak, tokom mojih nekoliko nasumičnih poseta ovim krajevima u poslednjoj deceniji.

Kažem nasumičnih, jer su sve posete Trstu bile ili neplanirane ili su bili sastavni deo nekog drugog putovanja u kome se ideja ‘’hajde da skoknemo do Trsta’’ nekako uvek spontano nametnula.

A, da sva ta spontanost bude tehnički izvodljiva pobrinuo se neverovatan geografski položaj koji ima, ne samo Trst nego celo šire područje, od Rijeke preko cele Istre pa do Venecije.

U godini kada je ukinuta granica između Slovenije i Hrvatske, ova moja opčinjenost brojem mogućnosti koje putnik u ovim krajevima ima, postaje još veća.

Pogledajte samo te razdaljine koje se, zahvaljujući izgrađenoj mreži regionalnih i auto puteva, prelaze maksimalno brzo:

Trst – Rijeka 80 km

Trst – Zagreb 230 km

Trst – Ljubljana 90 km

Trst – Rovinj 100 km

Trst – Udine 75 km

Trst – Venezia 160 km

Trst – Postojna 45 km

Trst – Portorož 35 km

Dakle, svo ovo sam naveo kako bih ilustrovao da je poseta Trstu nešto što se podrazumeva, bilo da ste stacionirani u Istri na nekom dužem odmoru, bilo da ste u prolazu, bilo da živite u nekoj relativnoj blizini – radi se o idealnoj vikend destinaciji koja fantastično može da se kombinuje sa raznim drugim zanimljivim mestima u tri države.

No, da se konačno vratim na temu ovog bloga i priču započnem na najudaljenijoj (gledajući od centra Trsta) od tri destinacije – mestašcu i zamku Duino.

Duino se nalazi 22 km severno od grada i do njega se može doći putem uz more ili auto putem koji vodi u pravcu Udina i Venezie (skretanje za Duino je pre početka naplate), približno je vreme koje je potrebno za dolazak u obe varijante.

Ja sam zamak posetio tri puta i svaki put se radilo o proleću, tako da nemam iskustvo sa letnjom gužvom i obilaskom tokom pune sezone.

Savakako da je proleće najlepše godišnje doba za putovanje i moja je ogromna sreća što sam svaki put prilikom poseta imao savršeno vreme, a nedostatak gužve bio je ‘’hroničan’’.

Sve to zajedno omogućilo je maksimalno uživanje i opuštenost prilikom posete Duinu, počevši od lakog pronalaženja besplatnog parkinga pa do sedenja uz samo more i ispijanja kafe nakon završenog obilaska zamka.

Zamak je otvoren u periodu od 18.03. do 06.11. (ovo važi za 2023.godinu), svakim danom osim utorkom (to je jako važno znati da se ne prevarite).

U preostalom delu godine, zamak je otvoren vikendom i praznicima, no svakako da detalje treba proveriti na njihovom sajtu – https://www.castellodiduino.it/en/

Cena ulaznice za odrasle je 11eura, za decu do 14 godina je 6 eura, a za decu do 6 godina ulaz je besplatan.

Radno vreme počinje u 9.30h i traje do 17.30h u peridodu april – oktobar, u drugim periodima zamak se zatvara u 16h.

Zamak potiče iz 1389.godine, a kroz vekove smenjivale su se porodice u čijem je bio posedu, da bi 1875. pripao nemačkoj plemićkoj porodici Thurn und Taxis, u čijem je vlasništvu i danas.

Tek 2003. zamak i park su delimično otvoreni za javnost i od tada kreće turistička valorizacija ovog  fantastičnog kompleksa izgrađenog na vrhu morske hridi.

Upravo atraktivan položaj, sa nestvarnim pogledom na morsko plavetnilo tršćanskog zaliva, zajednička su karakteristika za sva tri ‘’glavna junaka’’ ovog bloga, s tim da je Duino po tom pitanju ipak najlepši.

Sada kada analiziram fotografije snimljene tokom moje tri posete shvatam da ih ubedljivo najviše ima sa ‘’temom’’ pogleda na veličanstveni tirkizni beskraj Jadranskog mora.

Kada smo kod fotografija primetićete da ih nema sa motvima unutrašnjosti zamka (osim dve usnimljene ”na kvarnjaka”), jer je dozvoljeno fotografisati samo njegovu spoljašnjost.

Ukupno 18 različitih prostorija je dostupno turističkom razgledanju, a posebnu atrakciju predstavljaju masivne, kružne Palladiumove stepenice i Forte klavir iz 1810. koji je svirao i Franz Liszt.

Od 17. veka zamak postaje prestižno društveno mesto pa su ga brojne poznate ličnosti posećivale tokom vremena – Elisabetha od Austrije (Sissi), nadvojvoda Franz Ferdinand od Austrije, grofovi od Chamborda, Johann Strauss, Hugo von Hofmannsthal, Gabriele d`Annunzio, Paul Valéry…

Poznati austrijski pesnik Rainer Maria Rilke svoje čuveno delo ‘’Duinske elegije’’ upravo je započeo na ovom mestu.

Na susednoj steni nalaze se ostaci starog zamka iz 11.veka koji je pripadao akvilejskoj patrijaršiji, koji je takođe moguće posetiti.

Na putu od blagajne do ulaza u sam zamak posetioci prolaze kroz park, jednako lep i atraktivan kao i samo zdanje.

Prepun cveća (kažu da se 21 000 cvetova zasadi tokom godine) i klasičnog mediteranskog rastinja sa brojnim statuama, fontanom, bazenčićem i bunarom, idealno je mesto za predah i opuštanje.

Iz parka je moguć direktan ulaz u 18 metara dubok bunker, napravljen u strmoj steni iznad mora, koji je iskopan tokom II svetskog rata za potrebe nemačke vojske, tj. mornarice.

Služio je i kao zaštita za stanovnike Duina tokom savezničkih bombardovanja.

Punih 9 godina nakon završetka rata, bunker su Britanci koristili kao skladište goriva.

Tek u martu 2006.godine porodica Thurn und Taxis prezentovala je javnosti bunker, a nekoliko godina kasnije u njemu je uređena mini muzejska postavka.

Za kraj posete treba još reći da će se u praksi često sresti i naziv Devin, što je slovenački naziv za Duino – sve do pedesetih godina prošlog veka Slovenci su ovde bili većinsko stanovništvo.

Idemo sada do najpoznatijeg tršćanskog dvorca Miramare.

On je, pomenutim putem uz more, udaljen od Duina 13 km tj. od centra Trsta do dvorca ima 9 km.

Jedna od najpoznatijih ovdašnjih turističkih atrakcija, poput Duina, ponosno stoji na morskoj steni, okružena fantastičnim parkom.

Ovde je već značajno veći broj posetilaca, pa se može desiti da se pomučite tražeći parking ukoliko dolazite automobilom.

Dvorac se nalazi u naselju Grignano i može mu se prići sa južne i severne strane.

Sa južne strane posetioci dolaze direktno pred dvorac iz centra Trsta ulicom Viale Miramare koja započinje od železničke i autobuske stanice.

Od poslednje tačke do koje je moguće doći automobilom do ulaza u dvorac ima 600 metara šetnje prelepom stazom koja vodi uz samu obalu mora.

Da se ne ponavljam previše – pogled na more je, isto kao i slučaju Duina, spektakularan i prosto mami prste na beskrajno ”kliktanje” po kamerama ”smart” telefona i aparata.

Ukoliko dolazite leti, ovde se možete i osvežiti u Jadranu na nekoj od šljunčanih minijaturnih plaža.

Sa severne strane se nalazi marina Grignano, poveći parking i nekoliko prijatnih ugostiteljskih objekata na obali mora, idealnih za pauzu i odmor od turističkih poduhvata.

Pizza nije bila loša, no vreme čekanja na nju je bilo poprilično, na užas najmlađih članova naše ekipe 🙂

Iz ove opuštajuće uvale se do dvorca dolazi usponom i šetnjom kroz ceo park.

Park i dvorac zamisao su i delo austrijskog nadvojvode Maximiliana od Habsburga Lorraine, tadašnjeg meksičkog cara.

Nadvojvodia je bio veliki zaljubljenik u ove krajeve u koje se naselio 1854. kada je imenovan za vrhovnog komandanta austrijske mornarice.

Za dvorac se vezuju brojne legende i neproverene priče, a prva u nizu je da je nadvojvoda kao veliki ljubitelj jedrenja jednom prilikom zapao u strašno nevreme iz kog je jedva izvukao živu glavu, i da je upravo mesto na kome se uspeo izvući na kopno, označio kao lokaciju budućeg dvorca.

Ono što je sigurno to je da je Miramare sa svojim veličanstvenim parkom bio zamišljen kao vrhunski hedonistički kutak u kome će uživati nadvojvoda sa svojom suprugom Charlotte, belgijskom princezom.

Gradnja dvorca započeta je 1856, a nazvan je Miramare po uzoru na dvorac Pena u portugalskoj Sintri, tadašnjoj rezidenciji portugalskog kralja – mirar el mar znači pogled na more, a Pena ima fantastičan pogled na Atlantski okean koji je Maximiliana asocirao na pogled koji će iz svog tršćanskog dvorca imati na Jadran.

Park je bogat biljkama donetim sa svih strana sveta, ponajviše iz južne Amerike, prostire se na 22 hektara i idealan je za relaksirujući višesatni boravak.

U njemu se nalaze fontane, kafe – poslastičarnica, kapelica i  Castelletto, vrtna kuća – umanjena verzija dvorca u kojoj je nadvojvoda boravio do 1860.

Nažalost, nije imao sreću da doživi potpuni završetak i uređenje dvorca jer je tragično stradao u građanskom ratu koji se razbuktao nakon njegovog dolaska u tu daleku zemlju.

Streljan je 19.06.1867. od strane pobunjenika, u znak odmazde i otpora Meksikanaca kolonijalstičkoj politici Habsburške monarhije.

Njegova smrt kao i niz nesretnih događaja vezanih za neke ličnosti koje su boravile u dvorcu Miaramare bile su povod za legendu po kojoj je dvorac uklet i da svako ko provede noć u njima ubrzo nakon toga strada.

Nije da nije bilo materijala za ovu mistifikaciju – nadvojvoda Franz Ferdinand pre nego što će stradati u sarajevskom atentatu boravio je u dvorcu isto kao i naredni vlasnik Amedea Duca d’Aosta koji je umro u zarobljeničkom logoru u II svetskom ratu.

Dvorac je nakon II svetskog rata bio sedište štabova savezničkih armija (britanska, novozelndska i američka) u tzv. Zoni A.

Američki general Charles Moor nakon boravka u Miramareu gine u korejskom ratu, njegov naslednik, general Vernice Musgrave MacFadden strada u saobraćajnoj nesreći kod Livorna, austrijskog političara Friedricha Rainera streljaju jugoslovenski partizani itd.

Priča o prokletstvu dvorca je uzela tolikog maha da je praznoverni novozelandski pukovnik Browman ovde boravio isključivo u svom šatoru razapetom u dvorištu dvorca čiji prag nije hteo da pređe.

I, preživeo je…..

Dvorac je dostupan za javnost of 1955. kada je proglašen Istorijskim muzejom pod pokroviteljstvom pokrajine Friuli-Venezia Giulia.

Park se može posetiti besplatno, samo vodite računa da se tokom jeseni i zime kapije ranije zatvaraju, dok se ulaz u dvorac naplaćuje 12e.

Da li je to pozitivna ili negativna diskriminacija, ne znam, no treba znati da je cena ulaza za mlade EU državljane između 18 i 25 godina 2 eura.

Za one do 18 godina (uključujući i ”neevropljane”) ulaz je besplatan.

Radno vreme je svakodnevno od 9h do 19h, ali svakako proverite ove informacije na sajtu dvorca koji baš u momentu pisanja ovog bloga ne radi 🙂

Prizemlje dvorca je bilo rezervisamo za nadvojvodu i njegovu suprugu, i tu je osim spvaće sobe i biblioteke, posetiocima najzanimljivija radna soba koja je napravljena kao reprodukcija brodske kabine broda ”Novara” sa kojom je Maximilian oplovio ceo svet.

Mora da mu je na putovanjima bilo jako lepo kada je poželeo da mu taj putni ambijent postane svakodnevni.

Na spratu su gostinske sobe i tzv. prestona dvorana, a ceo prostor je ukrašen sa brojnim slikama na kojima su prikazani detalji iz života supružnika.

Na samo 800 metara pešačke razdaljine od centralnog gradskog trga Piazza Unita d’ Italia nalazi se brdo San Giusto i na njemu istoimena tvrđava sa najlepšim pogledom na čitav grad i morske daljine.

Na ovom mestu tvrđavu su podigli Mlečani tokom srednjeg veka, da bi tokom velikih borbi u 14.veku bila srušena.

Jedan vek kasnije habsburški vladar Friedrich II obnavlja tvrđavu koja sa kasnijim dodatnim učvršćivanjima, opstaje do danas.

Ispred tvrđave mogu se videti brojni stubovi i kamenje koji svedoče o postojanju utvrđenja na ovom mestu još u vreme Rimljana.

Do tvrđave se može doći i autobusom broj 24 od centra grada, no mnogo je zanimljivije doći peške i uživati u pogledu i usputnim zanimljivostima.

Ulaznica košta 5e, a radno vreme je 10h – 18h (izvan sezone do 16.30h) i treba voditi računa o tome da je ponedeljak neradni dan.

Sam objekat ne nalazi se na vrhu turističkih atrakcija koje se u vodičima preporučuju posetiocima, no meni je poseta bila izuzetno zanimljiva.

Jedino što sam u San Giusto tvrđavi, za razliku od Duina i Miarmare, bio samo jednom i to u godini u kojoj mi je foto arhiva, iz neznanih razloga, neuredna, pa ovde nemam baš nešto materijala za prikazati.

Posebnu zanimljivost predstavlja podatak da je tvrđava, gradeći se periodično, dobila raznovrstan oblik koji je bio diktiran različtim odbranbenim tehnikama primenjivanim u raznim vremenskim razdobljima.

Tako imamo okrugli bastion (venecijanski) iz 1509. godine, mnogougaoni bastion Lalio izgrađen 1557. i bastion Fiorito iz 1636. godine koji je trouglastog oblika.

U tvrđavi su živeli austrougarski carski kapetani do 1750. godine, kada se prostor počeo koristiti za potrebe garnizona i zatvora.

Tvrđava je temeljno rekonstruisana 1936. te je od tada pretvorena u muzej.

Osim lapidarijuma, posetoci mogu videti bogatu oružarnicu smeštenu u bastionu Lalio.

Pored tvrđave nalazi se istoimena katedrala, nastala u 14. veku spajanjem dvaju crkva iz ranijih perioda.

Zvono u katedrali ima interesantno poreklo – nastalo je izlivanjem topa kojeg su ovde ostavile trupe velikog vojskovođe Napoleona Bonaparte.

Ovde ću priču o tršćanskim dvorcima završiti, sa nadom da je bila dovoljno motivišuća da krenete u istraživanje ovog prelepog grada i njegovog zanimljivog i sadržajnog okruženja.