by Mihajlo Pupin, čuveni naučnik i pronalazač, definitivno je jedan od najbriljantnijih umova koji su rođeni na ovim našim prostorima.
Sa detaljima njegove facinantne biografije neću ovde daviti, lako je dostupna širom interneta, nas u ovoj priči interesuje podatak da se ovaj svetski genijalac rodio u selu Idvor, u srcu naše Vojvodine.
U vremenu i prostoru sa potpuno pogrešno ustrojenim sistemom vrednosti, ne čudi nizak nivo eksploatacije značaja i sadržaja celokupnog Pupinovog dela, pa i taj banalni podatak da nedaleko od nas postoji njegov zavičajni kompleks, veoma mali broj ljudi zna.
U te koje kritikujem svrstavam i samog sebe – iako sam godinama znao za postojanje Pupinove rodne kuće, tek sam prošle godine po prvi put posetio Idvor.
Tipično banatsko selo, sa šarmom prohujalih vremena i usporenom dinamikom svakodnevnog ritma malobrojnog preostalog stanovništva, pripada opštini Kovačica i nalazi se na 70 km od Novog Sada (pravac Kovilj – Šajkaš – Vilovo – Titel – Perlez – Farkaždin) i 65 km od Beograda (pravac Padinska skela – Čenta – Farkaždin), dok ga od Zrenjanina deli samo 35 km.
Sunčana i topla majska nedelja bila je idealna za izlet, a pohvalna je činjenica da je kompleks otvoren i nedeljom, što je u slučaju naše nedovoljno razvijene svesti o sadržaju i organizaciji turističke ponude, još uvek retkost.
Zavičajni kompleks koji smo posetili sastoji se od zdanja Narodnog doma Mihajla Pupina koja predstavlja zadužbinu koju je ostavio svome rodnom mestu, i njegove rodne kuće.
Ova dva objekta su međusobno udaljena nekih 150-200 metara i praktično se nalaze u istoj ulici.
O kompleksu se brine Dom kulture ‘’Mihajlo Pupin’’, a uz ulaznicu dobijate stručno vodstvo od strane veoma prijatne i ‘’potkovane’’ vodičkinje (izraz prvi put koristim jer ne znam bolji, preuzet iz priručnika o rodnoj ravnopravnosti).
Nakon što se u velikoj sali Narodnog doma odgleda kratki film o životu velikog naučnika, u susednoj, novoj zgradi Doma kulture može se obići izložba koja prikazuje Pupinov lični i profesionalni put, od roditeljskog doma do svetske slave stečene u Sjedinjenim Američkim Državama.
Treba reći da je impresivno zdanje Narodnog doma koje u vizuelnom smislu dominira u svom okruženju, podignuto daleke 1936.godine sa prvobitnom namerom da se tu otvori narodni univerzitet, no veći deo svog postojanja provelo je kao lokalni dom kulture.
U momentu svog otvaranja, osim službenih prostorija i biblioteke u njemu je bilo smešten generator za električnu struju i razglas u celom selu.
U parku koji se nalazi ispered Narodnog doma nalazi se Pupinov spomenik kao i crkva Blagovesti Prevete Bogorodice iz 1803.godine u kojoj se krstio budući, svetski poznati naučnik.
Rodna kuća Mihajla Pupina je od 1979. deo zavičajnog kompleksa, a u povodu 150 godina od njegovog rođenja, temeljno je rekonstriusana 2004.godine.
Radi se tipičnoj banatskoj kući iz XIX veka, karakteristične fasade, koja se proteže dužinom imanja.
U prostorijama (centralna prostorija sa ognjištem, ‘’ženska’’ i ‘’muška’’ soba…) su sačuvani originalni predmeti i prikazan način života iz vremena kada je tu boravio Mihajlo Pupin.
Osim po Pupinu, selo Idvor je poznato i po rodama koje predstavljaju njegov svojevrstan simbol i pravo je uživanje bilo videti ih u tolikom broju.
Realno, za posetu celom kompleksu potrebno je nešto više od jednog sata, tako da je posetiocima na raspolaganju još dosta vremena za kreiranje sadržaja dugog, prolećnog izletničkog dana.
Brojne su varijante moguće, od posete Kovačici ili kombinacija Carske bare i Kaštela Ečka, a mi smo se odlučili pored posete familiji u Titelu, vreme ‘’potrošimo’’ uz Tisu i Titelski breg.
No, pre povratka u Bačku, još smo malo uživali u prelepim, pitomim banatskim pejsažima uz reku Tamiš.
Pauzu smo napravili u ‘’Banatskom salašu’’, lepo osmišljenom i uređenom turističko – ugostiteljskom objektu koji se nalazi pored puta, negde na polovini rastojanja između Idvora i Farkaždina.
Titel, središte istoimene opštine i ujedno njeno najveće naselje, rodno je mesto moje mame i cele njene uže i šire familije, mesto u koje sam u svom detinjstvu ja ”išao kod babe i dede na selo”, i kao takvo zaslužuje jedan poseban osvrt, jedan poseban blog.
Za ovu priliku spomenuću neke lokalitete koji su nam obavezni prilikom svakog dolaska.
Teško je reći za groblje da se nalazi na lepom mestu, ali u slučaju titelskog to je zaista tako, na samom kraju Titelskog brega, na visokoj i oštroj steni iznad Tise, vidikovac koji se nalazi uz ogradu groblja je jedan od najlepših u Vojvodini.
Pogled doseže ”do po’ Banata”, vidi se i grad Zrenjanin, ušće Begeja u Tisu je tačno preko puta, sa banatske strane reke….
Vreme je ručka, a idealno mesto za ljubitelje ribe i ribljih specijaliteta je ”Mala čarda”, autentični riblji restoran na samoj obali Tise.
Nekomercijalizovano mesto sa dobrom ponudom pristojnih cena, ima našu preporuku za dužu i opuštajuću pauzu u prelepom prirodnom okruženju.
Stručnjaci tvrde da je Titelski breg najinteresantnija lesna zaravan u srednjoj Evropi.
Uprkos snažnom uticaju čoveka i ćinjenici da se radi o potpuno kultivisanom platou, ipak se Titelski breg smatra jednim od najbolje očuvanih stepskih područja u našoj zemlji.
Flora Titelskog brega obuhvata oko 630 b iljnih vrsta.
Smestio se između sela Mošorin, Lok i Titel koji ga okružuju sa zapadne i južne strane i reke Tise sa severne i istočne.
Od pre nekoliko godina je i zvanično proglašen za specijalni rezervat prirode, ali je njegova valorizacija u turističke svrhe još uvek na niskom nivou.
Deonica puta između Vilova i Titela koja vodi neposredno uz rub brega sa jedne strane i prelepe pašnjake sa desne strane, spada u najfotogeničnije vojvođanske pejsaže.
Ko je prvi put u ovom kraju, ako nije pažljivo proučio reljefne karte, vozeći su uz prilično strme i visoke (za vojvođanske uslove 😊) padineTitelskog brega imaće utisak da će nakon što se popne na njihov vrh, sa druge strane ugledati obalu Tise, ali ne – na vrhu brega su njive !
Do Tise je još daleko, čitavih 7-8 km uređenih poljoprivrednih površina koje preseca samo put koji iz Titela vodi direktno do Mošorina.
Usled specifičnosti reljefa u udubljenima brega znaju da se pojave i male pećine zanimljivog izgleda, ali u ”potragu” za njima treba ići isključivo sa nekim ko dobro poznaje teren.
Mi smo pronašli jednu, dosta nepristupačnu, ali smo mnogo više uživali u pogledu koji se pruža sa vrha brega ka selu Lok, Dunavu i Fruškoj gori.
Kada se dolazi iz pravca Novog Sada, nakon raskrsnice i odvajanja puta ka Gardinovcima, odmah polse pružnog prelaza, na samom ulazu u selo Vilovo, sa obe strane puta nalazi se Vilovačka bara.
Izuzetno lep prirodni ambijent, odlično pecanje i uređena plaža su glavne odlike ove slabo poznate male turističke oaze.
Kontrolu i organizaciju ribolova sprovodi Sportsko ribolovačko društvo ”Bulet”, godišnja članarina je 600,00 dinara, a mi smo imali uvek veoma bogat ulov kuguara, crvenperki i malih babuški.
Spominjem uživanje na Vilovačkoj bari na kraju bloga, mada je ona idealno mesto za početak izleta u Titelu i okolini.
Uz baru su postavljene i natkrivene klupe i stolovi, idealni za neki doručak, užinu, ili pak za organizaciju roštilja uoliko se odlučite za duži boravak.
Zanimljivost vezama za Vilovo je da je u obližnjoj crkvi sagrađenoj 1806. godine, ugrađen jedan od najlepših i najvrednijih ikonostasa na kome je radio veliki srpski barokni slikar i ikonopisac iz 18. veka Stefan Tenecki.
Toliko je stalo u ovaj blog i u taj predivan izletnički dan, sasvim dovoljno da zagolica maštu nekog od čitalaca i pokrene ga na istraživanje ovog lepog i manje poznatog kutka Vojvodine.
One thought on “U rodnoj kući Mihajla Pupina i još ponešto u Banatu i Bačkoj”