by Od milion slika užasa ratova devedesetih u bivšoj Jugoslaviji, kada se govori o stradanju gradova, značajnog istorijskog i graditeljskog nasleđa, spomenika kulture itd, razaranje čuvenog dvorca Eltz u centru Vukovara ostavilo je količinu očaja u mojoj duši merljivu sa onim užasom i beznađem koje sam osetio gledavši kako pada Stari most u Mostaru i gori sarajevska Vijećnica.
Ovo je putopisni blog i iako je on ujedno i mesto gde iznosim svoje lične impresije i doživljaje, neću se oko ratnih tema previše zadržavati, ne zato što nemam stav i mišljenje nego zato što je to u ovoj vrsti sadržaja suvišno.
Šta je bitno za ovu priču ?
Bitno je to da je ovo veličanstveno zdanje kojem posvećujem ovaj blog, u međuvremenu obnovljeno i stavljeno u funkciju na radost svih normalnih ljudi, a pre svega na ogromno zadovoljstvo turista i izletnika.
Jedan od simbola Vukovara zablistao je u punom sjaju i ponovo predstavlja vrhunsku turističku atrakciju i mesto uživanja za sve ljubitelje kulture i umetnosti, sa izraženom edukativnom notom.
Dvorac je sedište Gradskog muzeja Vukovar koji je u njemu smešten od 1964. godine.
Radno vreme mu je od 10h do 18h, od utorka do nedelje.
Ulaznica košta 6 eura za odrasle i 5 eura za decu, studente i penzionere.
Nalazi se u centru Vukovara, na adresi Županijska 2.
Radi se o jednoj od glavnih gradskih ulica kojom morate proći ukoliko idete ka Osijeku, tako da mu je pozicija lako uočljiva i dostupna.
Sa suprotne strane od ulične nalazi se prostrano imanje dvorca koje dominira na nasipu iznad Dunava i predstavlja odličnu polaznu tačku za šetnju kroz ovaj gradić.
Mi smo dvorac i grad posetili krajem prošle godine pa je božićni ambijent dodatno ‘’ukrasio’’ naše pozitivne utiske.
Dvoraz Eltz predstavlja jedno od najzanačajnijih dela barokno – klasicističke arhitekture u kontinentalnoj Hrvatskoj.
Filip Karlo Eltz, pripadnik nemačke plemićke porodice po čijem prezimenu se dvorac zove, daleke 1736. godine kupuje posed na kojem 13 godina kasnije započinje njegova izgradnja.
U početku je bio sagrađen samo centralni deo, a kasnije je dvorac više puta dograđivan.
Prvo veće proširenje izvršeno je 1781, a konačan izgled dvorac je dobio početkom 20. veka prema nacrtima bečkog arhitekta Siedeka.
Definitvno najzaslužnija osoba za osnivanje muzeja i za njegovo višedecenijsko napredovanje, opremanje i osavremenjivanje je muzeolog prof. dr. Antun Bauer (1911. – 2000.) koji, nažalost, nije doživeo da vidi obnovljeni dvorac i muzejsku postavku (rekonstrukcija je završena 2011).
Bauer je praktično ceo svoj život posvetio muzeju i darovao ga brojnim poklonima i donacijama: stilskoga namještaja, oružja, umjetničkih slika, grafika, crteža i skulptura, te znatnim količinama starorimskoga novca i mnogim drugim predmetima.
Nisam bio u muzeju pre rata pa ne mogu da napravim poređenje, no ono što današnji posetioci mogu da vide je zaista impresivno.
Rekonstrukcija i obnova je urađena maestralno i da nekome potpuno neupućenome u ovdašnja zbivanja, ko bi se obreo u današnjem muzeju, pokažete kako je ovo zdanje izgledalo u novembru 1991. taj ne bi mogao da poveruje da se radi o istom objektu.
Svaka čast svima koji su svojim radom i znanjem doprineli da dvorac i muzejska postavka danas izgledaju tako impresivno!
Muzejske postavke raspoređene su u 17 soba na prvom spratu, tri velika izložbena prostora na drugom spratu i u centralnom potkrovlju.
Ukupna površina postavke je impresivnih 3500 m2, a vremenski raspon koji pokriva je 8000 godina!
Svaki put kada u ovo novo doba posetim neki muzej, oduševim se sa koliko se kretaivnosti i mašte upotrebljavaju savremene tehnologije kako bi sadržaji izložbi bili što zanimljiviji i prijemčljiviji svim posetiocima, uključujući one koje u osnovi i ne interesuju određene teme.
I vukovarski muzej nije izuzetak u tom smislu, štaviše, podatak da je za stalnu postavku iskorišteno 40 monitora, 25 touch – screenova, bezbroj specijalnih vitrina, dovoljno govori sam za sebe.
Prizemlje muzeja, u svom prvom delu, obuhvata prijemni prostor sa knjižarom, suvenirnicom , garderobom, toaletima itd.
U drugom delu prizemlja nalaze se svečane dvorane: Mramorna, Barokna, Dvorana ogledala i Lovačka.
Delovi nameštaja i umetničke slike postavljeni su na mestima na kojima su se i ranije nalazili u dvorcu, čime je delimično dočaran način života nekadašnjeg vukovarskog plemstva.
Stalna postavka koja je raspoređena u gornjim delovima muzeja podeljena je na šest tematskih celina: ‘’Arheološka prošlost vukovarskog kraja’’, ‘’Istorijski (povijesni) razvoj Vukovara’’, ‘’Život na lesnom grebenu’’, ‘’Varvarsko rušenje grada u Domovinskom ratu’’, ‘’Snaga korijena – život u izgnanstvu’’, ‘’Vukovar danas – život u višenacionalnoj zajednici’’.
Praistorijska kultura (‘’Arheološka prošlost vukovarskog kraja’’) prezentovana je u 10 soba kroz prikaz tri najznačajnija lokaliteta u okolini Vukovara – Vučedol sa nalazima neolitskih i eneolitskih kultura, Sotin sa ostacima iz bronzanog doba, mlađeg gvozdenog i rimskog perioda, te Lijeva Bara sa predmetima iz ranog srednjeg veka.
Kada smo već kod Vučedola, iskreno preporučujem da posetite Muzej vučedolske kulture, koji se nalazi pre ulaza u Vukovar iz pravca Iloka, udaljen 6 km od centra grada.
O ovom fantastičnom muzeju napisao sam poseban blog koji možete pročitati OVDE.
Postavka koja nam dočarava istorijski razvoj Vukovara (”Povijesni razvoj Vukovara”) raspoređena je u 7 soba i obuhvata period od srednjeg veka, preko vremena turskih osvajanja, oslobodilačkih ratova, epohe carice Marije Terezije, formiranja domaćeg plemstva u doba baroknog Vukovara kada grad doživljava procvat nakon vekova ispunjenih nepogodama, zemljotresima, poplavama i epidemijama.
Tokom XVIII i prve polovine XIX veka, grad postaje značajno političko i kulturno središte sa razvijenim zanatstvom, trgovinom, školstvom itd.
U drugoj polovini XIX veka u Vukovaru se otvaraju brojne gostionice, prenoćišta i hoteli, napreduju procesi elektrifikacije i industrijalizacije, uvodi se telefon i javna rasveta.
Putem brojnih novinskih članaka dočarani su najvažniji događaji iz prve polovine XX veka – formiranje radničkog pokreta, II kongres Komunističke partije Jugoslavije, otvaranje fabrike cipela ‘’Bata’’ sa radničkim naseljem.
Sećanje na grad iz druge polovine prošlog veka ilustrovano je putem brojnih fotografija i starih razglednica.
Nažalost, najveći deo nekadašnje etnografske zbirke je uništen, pa je tim važniji segment izložbe koji predstavlja rekonstrukciju tradicionalnog načina života na ovom području, pod nazivom ‘’Život na lesnom grebenu’’.
Ovde se može videti rekonstrukcija šokačke sobe i kuhinje, te načini izrade odeće i obuće, prikazi vinogradarstva, zemljoradnje, stočarstva, ribarstva itd.
Takođe, u okviru teme je i prezentacija narodnih nošnji karakterističnih za ovaj kraj.
Svakako da je najpotresniji deo postavke onaj koji govori o ratnom stradanju grada iz 1991.
Multimedijalna prezentacija pod nazivom ‘’Barbarsko rušenje grada u Domovinskom ratu’’ sadrži hronologiju ratnih događanja, sa mnoštvom foto i video dokumentacije.
Poseban osvrt je dat na razaranje spomenika kulture i uništavanje i otuđenje kulturne baštine iz Gradskog muzeja Vukovar.
Tu je i spomen soba Siniše Glavaševića, ratnog radijskog reportera i novinara Radio Vukovara sa audio – vizuelnom prezentacijom njegovih tekstova iz okupiranog grada.
Stanovnici Vukovara nakon njegove okupacije u novembru 1991. živeli su u izbeglištvu u više od 560 mesta širom Hrvatske, što je tema izložbe Snaga korijena / život u progonstvu.
Uz fotografije i razne dokumente, centralno mesto postavke predstavlja zbirka narodnih nošnji iz svih županija Hrvatske u kojima su se obreli ljudi ovih krajeva u vihoru rata.
Završni deo postavke , ‘’Vukovar danas – život u višenacionalnoj sredini’’, prikazuje segmente kulturne baštine pripadnika različitih naroda koji i danas žive u ovim krajevima.
Posebno su apostrofirane poruke dece iz vukovarskih vrtića i škola kao simbolična poruka nade za neku bolju i normalniju budućnost grada.
Spomenuh na početku ovog bloga da smo muzej i grad posetili u božićno doba prošle godine, a sastavni deo prazničnog uređenja grada bilo je i malo klizalište postavljeno na prostoru između Dunava i dvorca, što je dodatno ‘’ukrasilo’’ celokupni pozitivni ambijent.
Nakon završetka posete muzeju spustili smo se do lepo uređenog dunavskog keja i prošetali do samog centra grada, uživali u sunčanom danu i prednovogodišnjoj atmosferi.
Za pasionirane ljubitelje geografije jedan zanimljiv podatak – reka Vuka koja protiče kroz sam centar grada i uliva se, nedaleko od glavnog gradskog trga, u Dunav, predstavlja ‘’granicu’’ između Srijema i Slavonije.
Obzirom da na mostu nije bilo nikakvih graničnih kontrola 😊 našu smo šetnju ovim lepim gradićem neometano okončali i krenuli put Osijeka u nove avanture.
Za one koji bi da posetu Vukovaru kombinuju sa još nekom zanimljivom destinacijom u blizini (osim ranije pomenutog muzeja u Vučedolu), evo nekoliko predloga:
Kopački rit
Osijek
Ilok
